« گزارش برنامه پیمایش غار بیمار آب »

مکان : استان خراسان رضوی - مشهد - روستای ماریان

زمان : 26/1/84

اعضای تیم : محمد صالحی ( سرپرست و غواص ) ، وحید اشرفی ، جواد اکبری ، حاجی قدیر خادم رضا ، محسن طاهری ، محمد پرتوی ، سامان لسانی فدافن ، احمد بهجتی پور ، احسان حیدریان فرد .

در ابتدای این غار یک چاه عمودی 15 متری وجود دارد که در انتهای آن آبهای چکیده از سقف غار جمع شده و تشکیل یک حوضچه نسبتا عمیق را داده است . اهالی بومی منطقه معتقدند که این آب برای درمان برخی از بیماریهای انسانی و دامی مفید است و به همین دلیل به آن "بیمار آب" گویند .  محلی ها هرچند وقت یکبار به دهانه غار می آیند و از بالای چاه سطلی را با طناب پلاستیکی به پایین می اندازند و مقداری آب بالا می کشند و این آب را بدون اینکه بر زمین بگذارند مستقیما به محل نگهداری گوسفندانشان می برند . آنها معتقدند که اگر ظرف حاوی آب بر روی زمین گذاشته شود ، خاصیت درمانی آب از بین می رود ! این آب را داخل آبشخور گوسفندانی که مریضی زردی دارند ریخته و یا بر روی پوستشان می پاشند تا شفا پیدا کنند .

شنیدن این داستانها ما را تشویق نمود که به غار بیمار آب برویم و سر از ماجراها و اسرار آن در بیاوریم . پس از گرد آوری اطلاعات شفاهی از دوست و همنورد گرامی آقای رضا خوشدل ، تصمیم به اجرای برنامه در فروردین 84 گرفتیم . با توجه به اینکه کسی از عمق حوضچه اطلاع دقیقی نداشت و غواصی در غار نیز در ایران تقریبا ناشناخته و کم سابقه است ، تصمیم گرفتیم یک غواص با لباس و لوازم مخصوص نیز بهمراه ببریم تا گردشی در زیر آب داشته باشد .

اعضای گروه کوهنوردی اوج مشهد ساعت 30/6 صبح در محل میدان شهدا مشهد گرد هم آمدند و راس ساعت 7 با یک دستگاه وانت زامیاد مسقف به سمت جاده چناران به راه افتادیم . در بزرگراه مشهد – چناران و در حدود کیلومتر 15 به یک میدان می رسیم . جاده آسفالت سمت راست که به آرامگاه شاعر بزرگ ایرانی ، حکیم ابواقاسم فردوسی ، منتهی می شود را در پیش می گیریم . آرامگاه فردوسی را از سمت راست دور زده و از شهر طوس خارج می شویم . در جاده آسفالت به یک دو راهی می رسیم و مسیر سمت چپ را به سمت شمال ادامه می دهیم . در این راه که بطول 27 کیلومتر است ، از میان روستاهای زاک ، گل ازغند و ماریان عبور می کنیم . ساعت 9 پس از ماریان و در امتداد جاده خاکی به یک مزرعه و منزلی بزرگ و قدیمی می رسیم که در سمت چپ جاده واقع شده اند . این مزرعه و کلیه زمین های اطراف متعلق به آقای آبکار می باشد که از آشنایان سرپرست برنامه است . در سمت راست جاده نیز چند درخت و یک آبگیر وجود دارد که برای صرف صبحانه در آنجا توقف می کنیم . سپس وانت زامیاد را در همانجا گذاشته و با یک دستگاه وانت لند کروزر شاسی بلند متعلق به آقای آبکار راه را به سمت ارتفاعات شمالی ادامه می دهیم . این جاده خاکی پر پیچ و خم پس از حدود 10 کیلومتر به یک معدن سنگ در میانه رشته کوهی منتهی می شود که پشت (شمال) آن روستاهای مارشک و اندروخ و آل قرار دارد . ساعت 45/9 به معدن سنگ می رسیم و پس از تقسیم بارها به سمت غار که در فاصله کمی از معدن و در سمت شرق آن قرار دارد حرکت می کنیم . یک راه مالرو و سنگ چین های روی یال ها مسیر را مشخص می کند . بصورت تراورس از دو یال عبور می کنیم و ساعت 10 به دهانه غار می رسیم که حدود یک متر ارتفاع و 2 متر عرض آن می باشد .

دهانه ورودی غار بصورت یک دهلیز به طول 3 متر است که در انتهای آن یک چاه عمودی به عمق 15 متر وجود دارد . وجود همین چاه باعث شده که تنها گروه های کوهنوردی و غارنوردان حرفه ای وارد غار شوند و بدلیل دور بودن غار از دسترس کوهپیمایان و افراد عادی ، بافت داخلی دست نخورده و سالم باقی مانده است . دو رول در بالای چاه می کوبیم و کارگاه فرود را آماده می کنیم . چون هیچ یک تاکنون وارد این غار نشده ایم ، حال و هوای عجیبی داریم . هرکسی به چیزهایی که ممکن است در پایین چاه ببیند می اندیشد و به اینکه این غار ممکن است شبیه کدام یک از غارهایی باشد که قبلا دیده ایم . 7 نفر به ترتیب فرود رفته و بقیه در بالای چاه بعنوان تیم پشتیبان باقی می مانند . انتهای چاه یک دالان باریک به طول 5 متر و به شکل V است که عرض آن در پایین حدود 1 متر است و به طرف سقف غار عرض آن افزایش می یابد . کف دالان را آب فرا گرفته است . بالاتر از سطح آب و بصورت پا گستری دالان را طی می کنیم و به یک تالار به طول 4 و عرض 3 متر می رسیم که سقف بسیار بلندی دارد و کف آن را نیز آب فرا گرفته است و حوضچه نسبتا عمیقی را بوجود آورده است . دیواره غار در سمت راست حوضچه دارای گیره های نسبتا مناسبی است که علیرغم شیب منفی آن می توان با کمی دقت از کنار حوضچه بصورت تراورس عبور کرد .

متاسفانه نورافکن ضد آب غواصی برای استفاده در زیر آب نداشتیم . همه افراد چراغ های پیشانی خود را در سطح آب نگهداشتند و غواص که مجهز به لوازم کامل غواصی سطح بود در داخل حوضچه شیرجه ای زده و عمق آن را بیش از 7 متر برآورد کرد . تصمیم گرفتیم برای دفعه بعد لوازم غواصی عمق شامل لباس ، کپسول ، کمربند سربی و چراغ زیر آبی نیز با خود بیاوریم . در کف حوضچه یک استلاگمیت بزرگ وجود دارد که تا نزدیکی سطح آب بالا آمده است . هنگام عبور افراد از کنار حوضچه ، غواص بر روی آن استلاگمیت ایستاد و از پشت مواظب افراد بود که درون آب نیافتند . دیواره های اطراف حوضچه پوشیده از استلاکتیت های گل کلمی بسیار زیبایی است . در انتهای حوضچه و روبروی دالان ورودی ، از دیواره ای به ارتفاع 2 متر بالا رفته و وارد تالار دوم غار می شویم که بزرگترین تالار و تالار اصلی غار است .

 این تالار حدود 10 متر طول و 5 متر عرض دارد . کف غار را خاک نرم و نمناکی پوشانده است . بر روی سقف بلند غار تعداد زیادی خفاش دیده می شود . در انتهای تالار که سقف غار کوتاه شده است ، یک ستون بسیار زیبا و صاف و صیقلی به ارتفاع 2 متر و قطر 20 سانتیمتر وجود دارد که برخی افراد و گروه ها نامشان را روی آن حک کرده اند ! برای رسیدن به تالار سوم و انتهای غار باید از دیواره سمت راست تالار دوم حدود 5 متر صعود کنیم . دیواره دارای بافت گل کلمی نرمی است که براحتی خورد می گردد و امکان نصب هیچگونه میانی نیز بر روی آن وجود ندارد . اولین نفر بصورت سرطناب و با احتیاط کامل صعود می کند و در انتهای مسیر بر روی یک استلاگمیت کارگاهی زده و دیگران را حمایت می کند .تالار سوم نیز شبیه تالار دوم ولی بسیار بکر تر و دست نخورده تر است . چندین دخمه و دهلیز در این تالار وجود دارد که دیدن آنها نیز خالی از لطف نیست .

پس از گرفتن عکس های بسیار از این غار زیبا و بکر ، از همان مسیر برمی گردیم . روی سطح آب حوضچه تعداد زیادی ظرف آب ، سطل و چوب قرار داشت که تصمیم به پاکسازی غار و خارج ساختن آنها گرفتیم . این ظروف مربوط به اهالی منطقه است که برای برداشتن آب به بالای چاه آمده اند و هنگام بالاکشیدن آب طنابشان پاره شده و ظرف آبشان بداخل حوضچه افتاده است .

برای خروج از غار باید چاه را با یومار صعود نمود که با توجه به تعداد افراد کمی وقت ما را گرفت . صعود از چاه بصورت معلق نیست و طناب با دیواره چاه در تماس است . هنگام خروج افراد از چاه دو نفر از اهالی بومی با دو ظرف 20 لیتری به دهانه غار آمدند و از ما خواستند که ظرف هایشان را آب کنیم . ما نیز ظرف ها را با طناب برای آخرین فرد در پایین چاه فرستادیم . محلی ها خوشحال از اینکه بدون دردسر و با این سرعت دو ظرف پر از آب بدست آورده بودند ، تشکر نموده و ما را ترک کردند .

ساعت 30/15 غار را ترک کرده و به سمت معدن سنگ براه افتادیم . پس از رسیدن به خودرو ، جاده خاکی سراشیب را در پیش گرفتیم و ساعت 30/16 به منزل آقای آبکار رسیدیم . پس از صرف نهار و تعویض لباس به سمت مشهد براه افتادیم و ساعت 30/18 به مشهد رسیدیم .

لوازم فنی مورد استفاده تیمی : یک حلقه طناب 11 م م ، یک حلقه طناب 5/10 م م ، یک حلقه طناب 7 م م ، یک جفت یومار ، 8 عدد نوار اسلینگ دوخته در اندازه های مختلف ، یک عدد چکش ، یک عدد دسته رول ، 2 عدد رول P ، 2 عدد کارابین پیچ ، 10 عدد کارابین معمولی ، 9 عدد اسلینگ دو سر کارابین .

لوازم فنی مورد استفاده انفرادی : صندلی ، طنابچه پروسیک ، کارابین پیچ ، هشت فرود ، ریورسو ، کلاه ایمنی .

لوازم مورد استفاده غواص : لباس کامل یکسره ، ماسک ، اشنوکر ، کفش ، فین .