سندرم هارنس در غارنوردان

اطمینان دارم پیش از این بدفعات در مورد هارنس و اثرات یا عوارض استفاده از آن شنیده اید و یا خوانده اید. در این مقاله تلاش خواهم کرد از منظری متفاوت به این موضوع بپردازم. عنوان اصلی بحث ما بررسی مشکلات استفاده از هارنس در غارنوردی است. یقین دارم با درک عمیق علل و مکانیزم پیدایش آسیب های ناشی از هارنس در غارنوردی، در انتها قادر خواهیم بود راهکارهایی مناسب برای حل این معضل ارائه دهیم.



قدم نخست : اولین گام در این راستا، شناخت چگونگی تآثیر هارنس بر غارنورد است. هنگام استفاده طولانی مدت از صندلی ( سینه صندلی ) قسمت هایی از بدن بیشتر در معرض فشار ناشی از وزن غارنورد قرار می گیرند. این قسمت ها شامل ران ها، کمر و شانه ها هستند. به دنبال این فشار طولانی مدت، جریان خون سرخرگی و نیز سیاهرگی دچار اختلال خواهند شد. شایعترین عارضه این فرآیند کاهش خونرسانی به اندام های فوقانی و تحتانی، کاهش بازگشت طبیعی خون سیاهرگی از اندام ها به قلب و بروز برخی اختلالات در سیستم عصبی اندام ها است. احساس کرختی و گزگز در دست و پاها، تورم اندام های فوقانی و بویژه تحتانی، مستعد شدن فرد برای ابتلای سریعتر به سرما زدگی و در نهایت افت شدید عملکرد و کار آیی غارنورد از مشکلات شایع می باشند.
به مجموع این عوارض ((سندرم هارنس)) گفته می شود. عوامل مؤثر در بروز سندرم را میتوان به چند دسته کلی تقسیم کرد. در ادامه تلاش خواهم کرد ضمن تشریح این عوامل، راهکارهایی ساده و کار آمد جهت مواجهه با آنها را نیز توضیح دهم.

فاکتور های موثر در این سندرم را می توان در چهار گروه اصلی مورد بررسی قرار داد:

اول : عوامل انسانی

1 - سرپرستی و مدیریت عملیات : دقت و صحت انتخاب نفرات یک تیم با توجه به مسیر مورد نظر از اهمیت زیادی برخوردار است. توجه به توانایی های اعضای یک تیم‎‎‏ْْْ، وضعیت جسمانی و نیز روانی آنها نیز خیلی مهم است. مدیریت می بایست پویا و مستمر باشد و در صورت بروز تغییرات در عملکرد نفرات، تصمیمات مقتضی گرفته شده و در اسرع وقت به اجرا نیز در آیند.

2 - تفاوت های فیزیولوژیک و آناتومیک : برخی انسانها به طور ذاتی دارای تفاوت های بارزی در سیستم گردش خون، وضعیت عروق خونی و اعصاب خود نسبت به دیگران هستند. برخی از این تفاوت ها، توانایی افراد را در تحمل فشار های ناشی از هارنس و عوارض آن افزایش می دهد. به عبارت ساده تر این افراد مقاوم تر هستند.

3 - آمادگی جسمانی : هر اندازه یک غارنورد از لحاظ فیزیکی و جسمانی در وضعیت بهتری باشد، سرعت عمل او در انجام عملیات روی طناب افزایش یافته و در نتیجه زمان کمتری در معرض فشارهای ناشی از هارنس قرار می گیرد.

4 - وزن غارنورد : وزن انسان به طور مستقیم بر شدت عوارض ناشی از هارنس تآثیر گذار خواهد بود. وزن متناسب علاوه بر آنکه موجب تحمل فشار کمتری در نواحی اتصال هارنس با بدن می گردد، از طرف دیگر موجب افزایش سرعت عمل، کارآیی و ایمنی غارنورد نیز می شود.

دوم : عوامل محیطی

1 - سرما : دمای اکثر غارها پایین تر از دمای محیط بیرون از غار است و فعالیت در چنین فضایی احتمال بروز عوارض ناشی از سرما را در غارنورد افزایش می دهد. با توجه به اختلال خونرسانی در سندرم هارنس و بویژه در اندام های انتهایی، توجه بیشتر غارنوردان به اثر همزمان این دو عامل از اهمیت زیادی برخوردار است.

2 - رطوبت : این عامل همواره همراه غارنوردان بوده و به اشکال مختلف موجب آزار و تحمیل صدماتی به آنها می گردد. رطوبت پله ای است که به سرما ختم می شود و این عوامل در مجاورت یکدیگر می توانند صدمات و عوارض ناشی از هارنس را در غارنوردان به شدت افزایش داده و مشکل آفرین باشند. مراقب خیس شدن خود در غارها باشید.

3 - سختی مسیر : زمان صعود از یک چاه 20متری همواره یکسان نبوده و به عوامل متعددی بستگی دارد. گاه ویژگی های مسیر به گونه ای است که زمان و انرژی زیادی از غارنورد می گیرد. این عامل با تآثیر مستقیم بر زمان درگیری با هارنس، اهمیت خود را در میان عوامل محیطی به رخ می کشد. بدیهی است باید تلاش کنیم همه عوامل را برای انجام صعودی سریع و ایمن در مسیر های دشوار در نظر گرفته و اعمال کنیم.

4- ارتفاع مسیر : هر قدر ارتفاع مسیر های عمودی بیشتر باشد، زمان درگیری غارنورد با هارنس و احتمال وقوع مشکلات بیشتر خواهد بود. 

سوم : تکنیکی و تاکتیکی

1 - تکنیک فردی : هر اندازه یک غارنورد عملیات فنی را با دقت و سرعت بیشتری اجرا نماید (تکنیک خوب)، میزان اتلاف انرژی و در نهایت اتلاف وقت و آسیب های متعاقب آنرا به حداقل خواهد رساند. انجام حرکات دقیق و مناسب روی طناب، میزان ارتفاع صعود شده در هر بار یومار زدن و... از اهم این مسایل هستند.

2 - تاکتیک صعود : انتخاب روش مناسب کار روی طناب با توجه به کیفیت مسیر، تجهیزات موجود و توان غارنورد از عمده مسایلی است که در صورت اعمال مدیریتی صحیح تا حد چشمگیری از عوارض و مشکلات کار طولانی مدت با هارنس در فضای عمودی میکاهد. برای مثال می توان به رکاب زدن با یک پا، جفت پا و یا بصورت متناوب اشاره کرد.

3 - مانور حرکتی غارنورد : جابه جایی به موقع و توزین وزن بدن به تناوب بر روی پای راست و چپ، نقش مهمی در پیشگیری از وقوع علایم سندرم هارنس خواهد داشت.

4 - ساک غارنوردی : گاه یک غارنورد مجبور است کیسه باری سنگین را با خود حمل نماید. این مهم در صعود از چاه ها به معضلی تبدیل می شود. روش حمل کیسه بار بسیار مهم بوده و بهتر است تا حد ممکن (بویژه هنگام حمل بارهای سنگین)، غارنوردان سا ک خود را بطور غیر مستقیم بالا کشی کنند. بهتر آنست که بعد از صعود شخص غارنورد، کیسه بار وی بصورت جداگانه بالا کشیده شود. فراموش نکنید حمل کیسه غار چه به صورت کوله پشتی و جه به صورت اتصال مستقیم به هارنس، میتواند موجب انتقال وزن آن به هارنس و بروز علایم سندرم هارنس شود. 

چهارم : تجهیزات

1 - هارنس : یکی از مهم ترین تجهیزات غارنوردی است. استفاده از صندلی های تخصصی غار، بهره گیری از تسمه های پهن در نواحی ران، کمر و کمربند شانه ای، سایز مناسب هارنس و ... تا حد قابل توجهی از میزان علایم سندرم هارنس خواهد کاست.

2- ابزار فنی : بهره گیری از ابزار مناسب و تخصصی غار نوردی موجب افزایش کار آیی غارنورد، ایمنی بیشتر و درنهایت کاستن از اتلاف وقت و در گیری با هارنس خواهد شد. برای مثال : صعود با کرول به مراتب سریع و ساده تر از صعود با مینی یومار است.

3- طناب : متآسفانه هنوز هم تعدادی از غارنوردان با طناب های دینامیک کار می کنند! صعود و انجام عملیات مختلف روی طناب های دینامیک موجب اتلاف انرژی و زمان زیادی می شود. با استفاده از طناب های استاتیک راه ورود علایم سندرم هارنس را به دنیای خود ببندیم.

4 - پوشاک : به کار گیری پوشاک مناسب با حداکثر حفاظت در نواحی درگیر با هارنس یا هارنس سینه، تا حد زیادی از بروز عوارض ناشی از سندرم هارنس روی اندام ها جلوگیری خواهد کرد.

نکته مهم : به خاطر داشته باشید هنگام عملیات امداد و نجات در غارها، بدلایل متعدد نفرات غارنورد و بویژه فرد مصدوم، مدت زمان زیادی را در حالت معلق روی طناب و هارنس قرار خواهند گرفت. کم توجهی به این موضوع، مشکلات و خطراتی را متوجه این افراد خواهد ساخت. تلاش در جهت اجرای عملیاتی سریع و کامل، به کار گیری تجهیزات مناسب و مفید، بهره گیری از تیمی قوی و کارآزموده و نیز ارائه حمایت های مضاعف به مصدوم در حالت تعلیق روی طناب از اهم موضوعاتی است که بطور جدی می بایست مورد توجه قرار گیرند.

تالیف : دکتر مسعود حمیدی
مربی و مدرس غارنوردی

منبع : فصلنامه کوه، شماره 54، بهار 88 و مقاله ارسالی ایشان